चिकनगुनिया हा डासांमुळे पसरणारा विषाणूजन्य आजार अलीकडच्या काळात चिंतेचा विषय बनला आहे. हे सहसा प्राणघातक नसले तरी, यामुळे तीव्र सांधेदुखी, ताप आणि थकवा येऊ शकतो जो आठवडे किंवा महिने टिकू शकतो. चिकुप्रतिकारशक्ती मिळते.
चिकनगुनिया हा डासांमुळे पसरणारा विषाणूजन्य आजार अलीकडच्या काळात चिंतेचा विषय बनला आहे. हे सहसा प्राणघातक नसले तरी, यामुळे तीव्र सांधेदुखी, ताप आणि थकवा येऊ शकतो जो आठवडे किंवा महिने टिकू शकतो. चिकुप्रतिकारशक्ती मिळते.
चिकनगुनियाचा विषाणू हा एकाच प्रकारचा असल्याने एकदा तो झाला की व्यक्तीला दीर्घकाळ टिकणारी डेंग्यू आणि चिकनगुनियाचा एडीस डास मुख्यत्वे घरगुती पाणीसाठय़ात वाढणारा डास आहे. जे पाणीसाठे उघडे आहेत अशा साठय़ात, कुंडय़ा, फुलदाण्या, कारंजी, कूलरचे ट्रे, पक्ष्यांना-प्राण्यांना पाणी पिण्यासाठी केलेल्या खोलगट जागा अशा ठिकाणी साचलेल्या पाण्यात या डासाची वाढ होते. याशिवाय खराब टायर्स, नारळाच्या करवंटय़ा, इतस्तत: पडलेले प्लास्टिकचे डबे, बाटल्या, पिशव्या, छतावर ठेवलेल्या वस्तू, अंथरलेले प्लास्टिक, झाडांचे खोलगट बुंधे, रांजण अशा एक ना अनेक ठिकाणी एडीस जन्माला येतो. अगदी पिण्याच्या पाण्याच्या बाटलीच्या उपडय़ा पडलेल्या टोपणात साचलेले पाणी जरी त्याला सात दिवसांकरिता मिळाले तरी त्यात एडीस बाळाचा जन्म होतो.
कारणे आणि लक्षणे –
चिकनगुनिया हा विषाणूमुळे होतो जो डास, प्रामुख्याने एडिस इजिप्ती आणि एडिस अल्बोपिक्टस प्रजातींद्वारे पसरतो. हे डास दिवसा सक्रिय असतात आणि शहरी आणि ग्रामीण भागात आढळतात.
संक्रमित डास चावल्यानंतर 3-7 दिवसांच्या आत लक्षणे दिसतात. सर्वात सामान्य लक्षणे म्हणजे
- ताप,
- सांधेदुखी
- स्नायू दुखणे.
- डोकेदुखी,
- थकवा,
- पुरळ
- मळमळ
यांचा समावेश असू शकतो.
चिकनगुनिया हा सहसा प्राणघातक नसला तरी, यामुळे सांधेदुखी होऊ शकते जी काही प्रकरणांमध्ये महिने किंवा वर्षांपर्यंत टिकू शकते. हे एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनाची गुणवत्ता आणि काम करण्याच्या क्षमतेवर गंभीरपणे परिणाम करू शकते.
चिकनगुनिया निदान –
निदानाची पुष्टी करण्यासाठी, लॅब चाचणी आवश्यक आहे. एनजाइम-लिंक्ड इम्युनोसॉर्बेंट (enzyme-linked immunosorbent) परिक्षण तपासणी चिकनगुनिया विषाणूच्या संसर्गाची पुष्टी करेल आणि त्यानुसार लक्षणांचा उपचार केला जाऊ शकतो. आपणात उपरोक्त सूचीबद्ध कोणतीही लक्षणं उपस्थित असल्यास, कृपया त्वरित वैद्यकीय विशेष कृती करा.
प्रतिबंध
चिकुनगुनियाचा प्रश्न येतो तेव्हा प्रतिबंध महत्वाचा असतो. येथे काही पावले आहेत जी तुम्ही स्वतःचे आणि तुमच्या कुटुंबाचे संरक्षण करण्यासाठी घेऊ शकता:
1. मॉस्किटो रिपेलेंट वापरा :
जेव्हा तुम्ही बाहेर जाता, विशेषत: दिवसा बाहेर पडलेल्या त्वचेवर मॉस्किटो रिपेलेंट लावा.
2 . संरक्षक कपडे घाला :
तुम्ही बाहेर असता तेव्हा तुमची त्वचा झाकण्यासाठी लांब बाह्यांचे शर्ट आणि पॅंट घाला.
3.डासांची पैदास करणारी ठिकाणे काढून टाका:
डासांची पैदास उभ्या पाण्यात होते, त्यामुळे तुमच्या घराच्या आजूबाजूचे कोणतेही उभे पाणी, जसे की फुलांच्या कुंड्या, गटर किंवा पक्ष्यांच्या आंघोळीमध्ये बाहेर टाकण्याची खात्री करा.
4.मच्छरदाणी वापरा:
मच्छरदाण्यांखाली झोपा, विशेषत: जर तुम्ही अशा भागात रहात असाल जिथे चिकनगुनिया सामान्य आहे.
5.पडद्यांचा वापर करा:
डासांना घराबाहेर ठेवण्यासाठी खिडक्या आणि दरवाजांवर पडदे वापरा.
6 . आपल्या घराच्या सभोवताली आणि आसपास पाणी साचणार नाही याची काळजी घेणे हे सर्वात महत्वाचे आहे कारण त्यांच्यात मच्छरांसाठी प्रजनन-स्थळे बनण्याची क्षमता असते.
7 .कोणतेही न वापरलेल्या स्टोरेज कंटेनर्स, जुने टायर वगैरे काढून टाका .
8 . सर्व पाणी साठवणारे कंटेनर झाकून ठेवा.
9 . सभोवतालचा परिसर स्वच्छ ठेवा.
10. आपले एसी ट्रे आणि फ्रिज ट्रे नियमितपणे साफ केले असल्याची खात्री करा.
उपचार –
सध्या, चिकनगुनियावर कोणताही विशिष्ट उपचार नाही. उपचार सांधेदुखी आणि ताप यासारख्या लक्षणांपासून मुक्त होण्यावर लक्ष केंद्रित करते. वेदना कमी करणारे, जसे की एसिटामिनोफेन, सांधेदुखी आणि ताप कमी करण्यास मदत करू शकतात. गंभीर प्रकरणांमध्ये, हॉस्पिटलायझेशन आवश्यक असू शकते.
जर तुम्हाला चिकुनगुनियाची लक्षणे दिसत असतील तर हायड्रेटेड राहणे आणि भरपूर विश्रांती घेणे महत्वाचे आहे. रक्तस्त्राव होण्याचा धोका कमी करण्यासाठी डेंग्यू ताप येईपर्यंत ऍस्पिरिन आणि नॉनस्टेरॉइडल अँटी-इंफ्लेमेटरी ड्रग्स (NSAIDs) टाळा.
घरगुती उपचार
- चिकनगुनियाच्या आजारात तुळशीची पाने फायदेशीर ठरतात. तुळशीची 5-6 पाने पाण्यात टाकून ते पाणी चांगले उकळवा. जेवणानंतर हे पाणी प्या. यामुळे ताप कमी होईल तसेच रोगप्रतिकारक्षमता वाढेल.
- नारळाचे पाणी पिणे उत्तम.
- कच्चे गाजर खाल्ल्यास रोगप्रतिकारक्षमता वाढते.
निष्कर्ष
चिकुनगुनिया हा एक विषाणूजन्य आजार आहे जो डासांमुळे पसरतो. हे सहसा प्राणघातक नसले तरी, यामुळे तीव्र सांधेदुखी आणि ताप येऊ शकतो जो आठवडे किंवा महिने टिकू शकतो. जेव्हा चिकुनगुनियाचा प्रश्न येतो तेव्हा प्रतिबंध करणे महत्वाचे आहे, म्हणून डासांपासून बचाव करणे, संरक्षणात्मक कपडे घालणे आणि आपल्या घराच्या आजूबाजूच्या डासांची पैदास करणारी ठिकाणे दूर करणे सुनिश्चित करा. तुम्हाला चिकनगुनियाची लक्षणे आढळल्यास, वैद्यकीय मदत घ्या आणि तुमचे शरीर विषाणूशी लढत असताना लक्षणे कमी करण्यावर लक्ष केंद्रित करा.